• BAĞIMLILIKLA MÜCADELE KOMİSYONU

UÇUCU MADDE BAĞIMLILIKLARI

Uçucu Madde Nedir?

  • Uçucu maddeder (inhalan) oda sıcaklığında kolaylıkla buharlaşabilen maddelerdir. Ergenlerde uçucu madde kullanımı yaygınlığı kullanılan maddelere göre değişebilmekle beraber tüm dünyada sıktır.
  • Araştırmalara göre uçucu madde bağımlılığı genellikle 5-21 yaş aralığındaki kişilerde görüldüğü anlaşılmaktadır. Oda sıcaklığında, bu bileşikler gaz haline geçerler ve ağızdan çekilerek veya burundan solunarak kan dolaşımına transpulmoner yoldan girerler.
  • Uçucular çok kolay ulaşılabilen, etki süresinin kısa olan ve özellikle ergenler tarafından sıklıkla kötüye kullanılan maddelerdir.
  • Uçucu maddelerin ücretlerinin ucuz oluşu ve temin edilmesi kolay olduğundan kullanımı ve uçucu madde bağımlılığı oranları fazladır.
  • Uçucu maddeleri içeren ürünler, ucuz, kolay bulunan yasal maddelerdir ve toplumda yaygın kullanılır.  Uçucu maddeler hızlı, keyif verici, hafif sarhoşluk yapan etkileri nedeniyle tercih edilirler. Çocuk ve ergenlerde bağımlılık gelişimini kolay bulunması, etkisinin hızlı başlaması kolaylaştırır.

 

 

 

Alifatik veya aromatik hidrokarbon yapısındaki, gazyağı, yapıştırıcılar, boya tineri ,ballybenzin ve sprey boyalar, daha az kullanılan halojen hidrokarbon yapısındaki temizleyiciler, daktilo düzeltme sıvısı ve çeşitli esterleri, ketonları ve glikolleri içeren diğer uçucu bileşikleridir.

Uçucu maddeler, genellikle tek tek saf maddeler olmayıp, psikoaktif etkileri olan birçok maddenin bir karışımı olan bileşik maddelerdir. Çoğunlukla intoksikasyon veya bağımlılık yapan esas maddenin tesbiti zordur. Eğer saf bir maddenin kullanıldığına dair bilgi yoksa bozukluğun genel bir isim olan “uçucu” terimi ile adlandırılması daha doğru olur.

 

 

 

Kullanma Biçimleri

  • Sıklıkla plastik ve kağıt bir torbaya konulan uçucu maddenin solunması yoluyla kullanılmaktadır. Isıtılarak kullanıldığında daha etkili olduğu bildirilmektedir.

     Özellikle petrol ürünlerinin kullanılmasıyla 15-20 kez solumayla saatler süren bir yükseklik (high) durumu oluşturduğu belirtilmektedir. Kullanılan bir diğer yol ise, bir bez parçasına dökülerek solunması veya emilmesi biçimindedir.

Uçucu Maddelerin (İnhalan Maddeler) Etkileri Nelerdir?

  • Koklandıktan hemen sonraki belirtiler; baş ağrısı ,bulantı, öksürme, aksırma, burun akması, yorgunluk, bitkinlik, koordinasyon yokluğu, iştahsızlıktır.
  • Sprey şeklinde koklananlar kalp ve solunum hızını azaltır, uzun süreli kullanım beyni ve karaciğeri tahrip eder, düşünme ve muhakeme yeteneği bozulur.
  • *Uçucuyu derinden veya kısa sürede çok miktarda koklama büyük saldırganlık, şaşkınlık ve oryantasyon kaybı yaratır, bilinç kaybı ve ölüm meydana gelebilir.
  • Yüksek konsantrasyonu boğulmaya neden olur, çünkü akciğerde oksijenle yer değiştirir hemoglobine oksijenden daha iyi ve güçlü bağlanabilir  veya merkezi sinir sisteminde solunum merkezini baskılar
  • Doz miktarı arttıkça psikotik belirtiler artar.
  • Yapıştırıcı maddelerin kullanımı, kısa süre içinde öfori ve halüsinojen  gibi keyif veren etkiler yaratmaktadır. Tinerin kullanımı ise kişiler üzerinde sedatif bir etki yaratmaktadır.
  • Uzun süreli kullanım kilo kaybı, bitkinlik, adale yorgunluğu ve kanda elektrolit dengesizliği yapar. Devamlı kullanım sinir sistemini tahrip eder.
  • Özellikle klorlu madde kullanımlarında kalp yetmezliği riskinin arttığına dair çalışmalar yapılmıştır.
  • Mide ve baş ağrısı
  • Mide bulantısı ve kusma
  • Elde ve ayakta uyuşma hissi
  • Dikkat dağınıklığı
  • Uykuya eğilim
  • Sık sık idrara çıkma ihtiyacı
  • Kulaklarda çınlama gibi belirtiler görülebilir.

 

Kullandığını Nasıl Anlarsınız?

  • Maddelerin kullanım miktarlarına bağlı olarak etkileri de değişiklik göstermektedir. Genel olarak kullanıcılarda; hareketlilik, neşe, baş dönmesi, bulantı ve kusma, ışığa karşı duyarlılık, öksürme, halüsinasyon görme gibi etkiler yaratmaktadır.  
  • Erken Dönem: Kullanıma ilk başlanan dönem olan erken dönemde, kişide yönelim bozukluğu gözlenir. Bulunduğu yeri şaşırma, kontrol kaybı, görme bozukluğu, unutkanlık, kasılma, kramplar ve sararma gibi belirtiler izlenir.
  • Orta Dönem: Kullanımın erken döneme göre daha riskli olduğu orta dönemlerde, kişide uyuklama, kas kontrolünü sağlayamama, konuşma bozukluğu, göz bebeklerinde kayma gibi durumlar ortaya çıkabilir.
  • Geç Dönem: Sağlık açısından hayati risk faktörleri taşıyan bu dönemde yaşanan bilinç kaybı ile birlikte kullanıcılar, garip rüyalar görebilir, epileptik nöbetleri geçirebilir.  
  • Bunun yanı sıra uçucu madde kullanıcılarını kolaylıkla deşifre edebilmemizi sağlayan bazı belirtiler de bulunmaktadır. Bu maddelerin nefeste yer edinen ve giysiler üzerine sinen kokusu,  yapıştırıcı kalıntılarının giysiler üzerindeki ve ağız çevresindeki izleri, yine yapıştırıcı madde kullanımına bağlı olarak yüzde oluşan torba izleri, yüzün özellikle burun ve ağız bölgesinde oluşan kızarıklıklar, kendini kesmeye bağlı olarak oluşan izler ile kendine zarar verme davranışları önemli bir yol gösterici olmaktadır.
  • Uçucu maddelerin arınma süreci, diğer maddelere kıyasla daha uzun sürebilmektedir. Bu maddelerin vücuttan atılma süreci 2 ayı bulmaktadır. Arınma sürecini başarıyla tamamlayan kişiler üzerinde ‘aşerme' olarak tabir edilen maddeleri yeniden kullanmaya yönelik istekler oluşabilmektedir. Bu nedenle arınma sürecinde ve sonrasında, tıbbi desteğin yanı sıra psikolojik ve sosyal destek de gerekmektedir.
  • YOKSUNLUK BELİRTİLERİ
  • AŞIRI SİNİRLİLİK ,HUZURSUZLUK
  • UYKUSUZLUK
  • TERLEME
  • BULANTI, KUSMA
  • TİTREME,ÇARPINTI
  • EPİLEPTİK NÖBET
  • BİLİNÇ BOZUKLUĞU

 

 

 

ZEHİRLENME

  • BULANTI KUSMA
  • CİLT DÖKÜNTÜSÜ
  • DENGESİZLİK
  • UYKUYA EĞİLİM
  • SOLUNUM PROBLEMLERİ
  • BİLİNÇ BOZUKLUĞU

Tedavi ilkeleri

  • Tedavi, klasik madde bağımlılığı tedavisine benzer ve temel olarak aynı yöntemler uygulanmaktadır
  • Norolojik sorunlar ağırdır. Uçucu maddelerin oluşturduğu hasarın geri dönüşümlü olup olmadığı bilinmemektedir
  • Kullanıcıların genellikle sosyoekonomik düzeyi düşük. Kişilik ve davranış sorunları yaygındır
  • Uyaranların az olduğu bir ortama alınıp hastaya güven verilmesi en önemli adımdır.
  • Temel tedavi rahatlatma ve destek tedavisidir.

İlaç Tedavisi

  • İlaç tedavisinde 20 mg oral diazepam veya eşdeğer parenteralbenzodiazepin verilebilir
  • Otonomik belirtiler için beta bloker, ajitasyon ve psikotikbelirtiler  içinbenzodiazepin  ve noroleptik ajanlar verilebilir. Konfüzyon arttıracağı için antikolinerjik ajanlardan kaçınılmalıdır
  • Paranoid olanlar için klorpromazin IM 50-100 mg yada haloperidon 2.5-5 mg IM veya IV  verilebilir tekrarlayan dozlarda uygulanabilir.
  • Ek problemler açısından takip tedavi gerektirebilir